მეორე ყარაბაღის ომიდან ხუთი წელი გადის. აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტის თანაშემწემ, ჰიქმეთ ჰაჯიევმა, განაცხადა: „პრეზიდენტმა ილჰამ ალიევმა ომი მოიგო – ახლა ის მშვიდობას იგებს“, რითაც ეს ხანგრძლივი და რთული პროცესი ერთ წინადადებაში შეაჯამა.
მეორე ყარაბაღის ომი, რომელიც 2020 წლის 27 სექტემბერს აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტის, ილჰამ ალიევის ხელმძღვანელობით დაიწყო და 44 დღე გაგრძელდა, არა მხოლოდ სამხედრო გამარჯვებით დასრულდა, არამედ ის გარდამტეხი მომენტიც იყო, რომელმაც რეგიონის გეოპოლიტიკური რუკა შეცვალა და ახალი რეალობები ჩამოაყალიბა.
2020 წლის შემოდგომაზე სომხეთის შეიარაღებული ძალების მიერ განხორციელებული პროვოკაციების საპასუხოდ, აზერბაიჯანის არმიამ კონტრშეტევითი ოპერაციები დაიწყო. პრეზიდენტ ილჰამ ალიევის პოლიტიკური ნების, ომის დროს მისი ხელმძღვანელობისა და სტრატეგიული გადაწყვეტილებების შედეგად, აზერბაიჯანის ტერიტორიების დიდი ნაწილი, მათ შორის ქალაქი შუშა, ოკუპაციისგან გათავისუფლდა.
2020 წლის 10 ნოემბერს ხელმოწერილი სამმხრივი დეკლარაციით, სომხეთმა კაპიტულაცია გამოაცხადა და შედეგად, აზერბაიჯანმა დაიბრუნა თითქმის 30 წლის განმავლობაში ოკუპირებული მიწები. პრეზიდენტმა ალიევმა ეს გამარჯვება არა მხოლოდ სამხედრო გამარჯვებად, არამედ ეროვნული ღირსების, საერთაშორისო სამართლისა და სამართლიანობის აღდგენადაც შეაფასა.
ახალი გეოპოლიტიკური რეალობები და ომისშემდგომი ეპოქა
ომის შემდეგ რეგიონში წარმოქმნილი ახალი რეალობები კიდევ უფრო გაამყარა პრეზიდენტ ილჰამ ალიევის გადამწყვეტმა პოლიტიკამ. ამის ნათელი დასტური იყო აზერბაიჯანის კურსი ორმხრივ და მრავალმხრივ პოლიტიკაში, საერთაშორისო პლატფორმებში მონაწილეობა და ძალიან მნიშვნელოვანი გლობალური ღონისძიებების მასპინძლობა. სომხეთთან ურთიერთობების ნორმალიზებისკენ გადადგმულმა ნაბიჯებმა, აზერბაიჯანის ინიციატივით განხორციელებულმა რეგიონულმა პროექტებმა და საზღვრების დელიმიტაციის პროცესმა საფუძველი ჩაუყარა სამხრეთ კავკასიაში სამშვიდობო დღის წესრიგის ფორმირებას.
აზერბაიჯანმა, მიუხედავად იმისა, რომ გამარჯვებული მხარე იყო, არაერთხელ გამოაცხადა მშვიდობისთვის მზადყოფნა და იგივეს მოელოდა მეორე მხარისგანაც. შემდეგ, 2023 წლის სექტემბერში, საჭირო გახდა ერთდღიანი ადგილობრივი ანტიტერორისტული ოპერაცია და ეს დღე ისტორიულ მოვლენად ითვლება, როდესაც აზერბაიჯანმა სრულად აღადგინა თავისი სუვერენული უფლებები ყარაბაღში. ამის შემდეგ, რეგიონის წინაშე მდგარი მთავარი საკითხი იყო მდგრადი მშვიდობისკენ განვითარება, აღდგენა და თანაარსებობის მოდელი. 2023-2025 წლებში ჩატარებულმა მრავალრიცხოვანმა მოლაპარაკებებმა აჩვენა, რომ მშვიდობისკენ მიმავალი გზის სირთულის მიუხედავად, აზერბაიჯანული მხარის პოლიტიკური ნება უცვლელი დარჩა.
რეგიონული თანამშრომლობა და პარტნიორობა საქართველოსთან
პრეზიდენტ ილჰამ ალიევის ხელმძღვანელობით აზერბაიჯანმა მნიშვნელოვან პროგრესს მიაღწია არა მხოლოდ სამხედრო, არამედ ეკონომიკურ და დიპლომატიურ სფეროებშიც. გაღრმავდა სტრატეგიული პარტნიორობა საქართველოსთან. ორ ქვეყანას შორის თანამშრომლობამ ენერგეტიკის, ტრანსპორტისა და ინფრასტრუქტურის პროექტებში მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა სამხრეთ კავკასიის განვითარებაში. ისეთი პროექტები, როგორიცაა ბაქო-თბილისი-ყარსის რკინიგზა და სამხრეთის გაზის დერეფანი, რეგიონული სტაბილურობისა და კეთილდღეობის მთავარ საყრდენებად იქცა.
ვიზიტი ვაშინგტონში 2025 წელს: სამშვიდობო დიპლომატიის კულმინაცია.
პრეზიდენტ ილჰამ ალიევის 2025 წლის სექტემბერში აშშ-ში, ვაშინგტონში ოფიციალური ვიზიტი ისტორიაში შევიდა, როგორც აზერბაიჯანული დიპლომატიის მნიშვნელოვანი წარმატება. ვიზიტის ფარგლებში გამართულმა მაღალი დონის შეხვედრებმა, რეგიონში მშვიდობისა და თანამშრომლობის პერსპექტივებზე განხილვებმა აჩვენა აზერბაიჯანის საერთაშორისო პრესტიჟის შემდგომი ზრდა და დაადასტურა აზერბაიჯანის როლი რეგიონში. რაც მთავარია, როგორც პრეზიდენტმა ალიევმა არაერთხელ გაუსვა ხაზი, რაც არ უნდა რთული იყოს ომის მოგება, მშვიდობის უზრუნველყოფა უფრო რთული და სტრატეგიული მისიაა. აზერბაიჯანის პრეზიდენტის მიერ ამ მისიის წარმატებით შესრულება უკვე აღიარებულია საერთაშორისო დონეზე.
პრეზიდენტმა ილჰამ ალიევმა აღადგინა არა მხოლოდ ტერიტორიები, არამედ აზერბაიჯანის სამართლიანი პოზიცია საერთაშორისო სამართლის ფარგლებში. მან მნიშვნელოვანი ნაბიჯები გადადგა როგორც აზერბაიჯანელი ხალხის, ასევე რეგიონის მომავლისთვის, გამოავლინა პოლიტიკური ნება, სტრატეგიული ხედვა და აქტიური მონაწილეობა საერთაშორისო თანამშრომლობის პლატფორმებში მშვიდობის უზრუნველსაყოფად.
დღეს აზერბაიჯანი მშვიდობისა და განვითარების მხარდამჭერია და ამ პოზიციის უკან გამარჯვებული არმიისა და ბრძენი ლიდერის ნება დგას.
